Marnotrawstwo żywności: studium zarządzania łańcuchem żywnościowym

Prognozowany wzrost liczby ludności na świecie, duży odsetek ludzi cierpiących z powodu głodu i niedożywienia stawia wyzwania w kwestii zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego zarówno w skali globalnej, krajowej jak i gospodarstwa domowego. Ograniczanie powstawania strat żywności u źródła powinno stać się priorytetowym działaniem każdego uczestnika łańcucha żywnościowego. Zmniejszenie strat żywności przynosi korzyści finansowe rolnikom i przedsiębiorstwom, a także przyczynia się do redukcji negatywnego oddziaływania na środowisko. Przeciwdziałanie stratom i marnotrawstwu żywności wpisuje się w zakres działalności społecznie odpowiedzialnego biznesu. Struktura marnotrawstwa powinna być nieustannie monitorowana co pozwoli na ocenę podejmowanych działań informacyjno-edukacyjnych, uświadamiających konsekwencje społeczne, ekonomiczne i ekologiczne tego zjawiska oraz wyznaczenie kierunków przyszłych działań strategicznych.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie skali strat i marnotrawstwa w poszczególnych ogniwach łańcucha żywnościowego, ukazanie aktualnej skali marnotrawienia żywności w gospodarstwach domowych krajów uprzemysłowionych oraz zdiagnozowanie postaw i zachowań młodych konsumentów wobec marnowania żywności.

Przeprowadzone w pracy analizy wykazały, iż w krajach uprzemysłowionych brakuje danych dotyczących marnowania żywności na poziomie gospodarstwa domowego, dlatego też oszacowanie skali tego problemu jest utrudnione. Ustalono, iż gospodarstwa domowe generują ponad 40% strat w całym łańcuchu spożywczym. Pomimo tego, nie wszystkie kraje monitorują skalę tego zjawiska na poziomie gospodarstwa domowego m.in. ze względu na brak środków finansowych czy zasobów ludzkich. Wśród krajów Unii Europejskiej najwięcej żywności marnotrawionej jest w Holandii, a Polska zajmuje piąte miejsce. W przeprowadzonych badaniach własnych stwierdzono, iż młodzi konsumenci, kształcący się w obszarze nauki o żywności, zdają sobie sprawę z problemu, jakim jest marnotrawstwo żywności. Studenci w pełni rozumieją, jak ważne jest odpowiednie planowanie zakupów oraz racjonalne postępowanie z zakupioną żywnością. Znają wiele sposobów na uniknięcie marnowania żywności i stosują je w codziennym życiu. Potrafią w sposób racjonalny planować zakupy, tak aby zminimalizować marnowanie produktów żywnościowych. Unikają kupowania dużych zapasów żywności, kupują raczej to, czego aktualnie potrzebują, eliminując w ten sposób problem starzenia się przechowywanych produktów, które stają się nieapetyczne, a także mogą ulec zepsuciu. Przed podjęciem decyzji nabywczych istotne jest sporządzenie wcześniej listy produktów, dzięki czemu można uniknąć niepotrzebnych, nieprzemyślanych artykułów w koszyku zakupowym. Młodzi konsumenci rozważnie nabywają produkty, które szybko tracą świeżość (owoce i warzywa, mięso, pieczywo), zwracają uwagę na terminy przydatności do spożycia, aby móc zaplanować odpowiednio, do kiedy będą mogli wykorzystać dany produkt. Z racji ograniczonego budżetu oraz miejsca przechowywania, studenci robią racjonalne zakupy. Wykazano, iż młodzi konsumenci posiadają dużą wiedzę na temat postępowania z żywnością w sposób niwelujący możliwość jej zepsucia. Respondenci, z racji podjętego kierunku studiów, wiedzą jak prawidłowo przechowywać żywność oraz znają jej optymalne warunki przechowywania. Wykazano, iż młodzi konsumenci są świadomi pojęcia marnowania żywności i z zaangażowaniem uczestniczą w zbiórkach żywności na rzecz osób potrzebujących.