Konsument w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw

Współcześnie konsumpcja przestaje być jedynie środkiem do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Staje się ona elementem ogólnie rozumianej kultury, a potrzeby, jakie zaspokaja, można zaliczyć do wszystkich poziomów potrzeb zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez A. Maslowa. Jak zauważył M. Kempny: „obecnie nie tyle po prostu żyjemy w społeczeństwie konsumpcyjnym, ile stanowimy część cywilizacji konsumpcyjnej ze swoistą dla niej epistemologią” (Kempny 2005, s. 9). Procesy globalizacji i wirtualizacji powodują zmiany w zachowaniach konsumentów. Z drugiej strony ich potrzeby ewoluują, co wymusza zmiany w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw. Celem opracowania jest zatem próba analizy zależności między zachowaniami konsumentów a działalnością innowacyjną przedsiębiorstw. Zależności te są postrzegane jako interdyscyplinarny przedmiot badań podejmowanych przez specjalistów z różnych dziedzin, w tym: ekonomii, psychologii, socjologii, a także nauk o zarządzaniu. Niewątpliwie, jest to problematyka rozległa i wielowątkowa. Zależności między konsumpcją a innowacją w literaturze najczęściej są analizowane przez pryzmat innowacyjności konsumpcji lub innowacji konsumenckich. W niniejszym opracowaniu podkreśla się, że zależność między zachowaniami konsumentów a działalnością innowacyjną przedsiębiorstw jest obustronna. Pojawienie się innowacji – zwłaszcza o charakterze pionierskim – wyznacza nowe kierunki zachowań konsumentów. Ze względu na charakter prowadzonych rozważań w prezentowanym opracowaniu przyjmuje się wąskie rozumienie pojęcia konsument, a mianowicie jako osoby biorącej udział w procesie decyzyjnym (nabywającej dobra i/lub usługi w celu zaspokojenia potrzeb oraz je użytkującej). Dla współczesnego kształtu konsumpcji kluczową innowacją jest sieć internetowa. Następnie, kolejne innowacje pojawiają się w odpowiedzi na trendy zachowań konsumentów. Określają one kierunki rozwoju działalności innowacyjnej przedsiębiorstw. Zależności między zachowaniami konsumentów a działalnością innowacyjną nadal nie są do końca rozpoznane. Jak wskazała A. Gardocka-Jałowiec: „Wagę problemu podkreśla fakt, że podstawowy cel działalności innowacyjnej jest związany z głównym celem działalności gospodarczej – zaspokajaniem potrzeb ludzkich, mających służyć poprawie jakości życia. Zatem konsumpcja i działalność innowacyjna są aktywnościami ściśle ze sobą związanymi i nie są to zależności proste” (Gardocka-Jałowiec 2015a, s. 38). Zależności między innowacjami a konsumpcją prowadzą więc do sformułowania szeregu pytań, w tym: 1) w jaki sposób przebiega proces akceptacji innowacji przez konsumentów? 2) jaką rolę w weryfikacji rynkowej innowacji odgrywają konsumenci-innowatorzy? 3) jakie funkcje gospodarcze pełni innowacyjność konsumentów? 4) od jakich czynników jest uzależniony stopień akceptacji innowacji przez konsumentów? 5) jaką rolę w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw odgrywają konsumenci? 6) w jaki sposób przedsiębiorstwa mogą wykorzystać wiedzę o konsumentach w działalności innowacyjnej? 7) w jaki sposób innowacje wpływają na zachowania konsumentów? Monografia składa się z trzech rozdziałów, które dotyczą z jednej strony innowacji i innowacyjności w działalności przedsiębiorstw (rozdział 1.), z drugiej konsumentów jako ich odbiorców, a więc ich decyzji konsumenckiej czy uwarunkowań jej podejmowania (rozdział 2.). Rozdział 3. jest z kolei próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zachowania konsumentów oddziałują na innowacyjność przedsiębiorstw oraz jakie są tego przyczyny. W rozdziale tym podjęto próbę zobrazowania zwrotnej zależności między zachowaniami konsumentów a innowacjami. Wskazano, w jaki sposób innowacje wpływają na zachowania konsumentów, a także jak konsumenci weryfikują ofertę rynkową oraz w jaki sposób oddziałują na proces kreowania skutecznych innowacji.